W dzisiejszych czasach diagnostyka chorób tarczycy jest standardem. Szybko wyłapujemy zaburzenia jej pracy, i słusznie. Problem polega na tym, że w sytuacji kiedy wyniki TSH, FT4, FT4 anty-TPO i anty-TG odbiegają od normy, zamiast szukać przyczyn tego stanu, jedyne co jest zwykle proponowane to włączenie syntetycznego hormonu tarczycy. Zamiast profilaktyki mamy niepotrzebne branie leku. Szkoda, bo potencjalnych przyczyn niedoczynności tarczycy może być wiele i zawsze zachęcam do poszukiwań. Jedną z nich jest bez wątpienia niedobór żelaza i niski poziom ferrytyny.
Żelazo zaliczane jest do pierwiastków śladowych ze względu na swoje działanie. Dostarczanie pierwiastków śladowych jest niezbędne dla utrzymania procesów metabolizmu w ludzkim ciele. Zgodnie z raportem Światowej Organizacji Zdrowia niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych niedoborów składników pokarmowych odnotowywanych na świecie. Ostry niedobór żelaza prowadzi do niedokrwistości, która nazywana jest anemią.
Kobiety w ciąży oraz dzieci są szczególnie narażone na anemię z powodu niedoboru żelaza. W krajach rozwijających się dotyczy to 50% kobiet w ciąży i 40% dzieci poniżej 15 roku życia. W krajach uprzemysłowionych w każdej z wymienionych grup wartość ta sięga 20%. Problem dotyczy też pozostałych kobiet.
W tym artykule nie będę pisać o tym dlaczego tak jest i jak temu zapobiegać, o tym innym razem. Skupię się na ukazaniu powszechnego problemu, gdzie anemia z niedoboru żelaza powoduje niedoczynność tarczycy, a ta... jest niepotrzebnie leczona syntetycznym hormonem.
Bardzo często dzieje się tak, że kobieta, która ma utajoną anemię z niedoboru żelaza, czując się źle robi badanie panelu tarczycowego, które w dzisiejszych czasach jest standardem. Wychodzi niedoczynność tarczycy i przepisywany jest syntetyczny hormon. Pacjentka dalej żyje w nieświadomości i zamiast uzupełnić magazyn żelaza wchodzi na terapię hormonalną.
Jest to bardzo duży problem, gdzie dochodzi do maskowania przyczyn objawów chorobowych, a kolejna osoba zupełnie niepotrzebnie wchodzi na leki na całe życie.
Masz niedoczynność tarczycy - znajdź przyczynę.
Jeżeli cierpisz na objawy, takie jak:
- przemożne zmęczenie,
- problemy z koncentracją,
- wypadanie włosów,
- obniżony nastrój (często są w trakcie stosowania antydepresantów lub rozważają takie leczenie),
- bladość skóry,
- osłabienie, zawroty głowy,
- poronienia, porody przedwczesne, problemy z zajściem w ciążę,
warto zbadać również:
- morfologię,
- żelazo,
- ferrytynę,
aby ocenić jak jest u ciebie z gospodarką żelaza.
Po co nam żelazo?
Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do życia dla prawie wszystkich organizmów żywych – drobnoustrojów, roślin i zwierząt, w tym człowieka. Jego funkcja kojarzy nam się głównie z transportowaniem tlenu w organizmie, ponieważ żelazo wchodzi w skład hemoglobiny - czerwonego barwnika krwi. Jest to niezwykle ważna, ale nie jedyna rola jaką pełni ten mikroelement.
Żelazo bierze również udział w produkcji hormonów (również hormonów tarczycy) i neuroprzekaźników (m. in. serotoniny i dopaminy).
Dzieje się tak dlatego, że wchodzi ono skład wielu enzymów, które biorą udział w niemal wszystkich reakcjach biochemicznych w organizmie. W przypadku tarczycy chodzi o enzym - peroksydazę tarczycową (TPO), która bierze udział w produkcji hormonów tarczycy.
Niedobór żelaza może powodować niedoczynność tarczycy.
Przy niedoborze żelaza w organizmie ilość TPO spada, w związku z czym hormony tarczycy nie są produkowane w wystarczającej ilości i dochodzi do niedoczynności tarczycy.
Dlatego jeżeli cierpisz na choroby tarczycy zachęcam cię, abyś oprócz panelu tarczycowego badała również stan odżywienia organizmu, w tym wysycenie żelazem.
Funkcje żelaza w procentach:
- ok. 70 % żelaza wchodzi w skład hemoglobiny, która uczestniczy w transportowaniu tlenu do komórek i dwutlenku węgla z tkanek do płuc,
- ok. 20 % to żelazo zapasowe zgromadzone w wątrobie, szpiku kostnym, śledzionie, mięśniach,
- ok. 10 % jest w enzymach i białkach biorących udział w przemianach metabolicznych.
Aby organizm mógł funkcjonować prawidłowo, musi być zachowana równowaga pomiędzy zużyciem a uzupełnianiem tego minerału. Wspomniane 10 % jest niezbędne do zachowania zdrowia hormonalnego, w tym prawidłowego wytwarzania hormonów tarczycy.
Czym jest ferrytyna?
Ferrytyna jest białkiem, które jest obecne we wszystkich komórkach naszego organizmu. Pełni funkcję magazynu żelaza, utrzymując je w dostępnej i nieszkodliwej formie. Ferrytyna w największych ilościach występuje w wątrobie, szpiku kostnym i śledzionie.
Ferrytyna jest często pierwszym markerem niedoborów żelaza w organizmie.
Ferrytyna jest bardzo istotnym parametrem w diagnostyce anemii, ponieważ często pierwsza pokazuje, dużo wcześniej niż parametry krwinek czerwonych w morfologii czy żelazo w surowicy, że zapasy żelaza w organizmie są niewystarczające do zachowania zdrowia.
Jeżeli morfologia i żelazo w surowicy jest w porządku, a ferrytyna nisko, mamy do czynienia z tzw. utajoną anemią z niedoboru żelaza.
Optymalny poziom ferrytyny wynosi 60-80 ng/ml.
Tutaj mała uwaga. Ferrytyna jest również "białkiem ostrej fazy", co oznacza, że jej poziom może być podwyższony w stanach zapalnych i infekcjach. Dlatego zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom ferrytyny jest niepokojący. Przedział, w który powinniśmy celować to 60-80 ng/ml (nanogramów na mililitr).
Praktyka pokazuje, że poniżej 40 ng/ml często zaczyna się problem z wypadaniem włosów, przewlekłym zmęczeniem, obniżeniem nastroju i niedoczynnością tarczycy. Ferrytynę badam u moich pacjentek rutynowo i okazuje się, że aż 80-90 % kobiet, które się do mnie zgłasza ma wartość poniżej 40 ng/ml. Jest to zatrważająca statystyka, dlatego z tego miejsca apeluję do Was kobietki - badajcie ferrytynę i zaopiekujcie się swoją gospodarką mineralną!
Poniżej pokazuję przypadek mojej pacjentki, która miała bardzo niski poziom ferrytyny, co spowodowało obniżenie się FT4 poniżej normy laboratoryjnej:
Nie jest to sytuacja odosobniona, takie przykłady mogłabym mnożyć. Praca nad uzupełnieniem magazynu żelaza spowodowała unormowanie się wyników tarczycy, bez przyjmowania syntetycznego hormonu tarczycy. Ta pacjentka akurat nie miała Hashimoto, a w takiej sytuacji wykluczam zawsze 4 główne czynniki, które powodują niedoczynność tarczycy i w większości przypadków udaje się z niej wyjść.
Kiedy morfologia pokazuje niskie żelazo?
Morfologia to proste i tanie badanie, które również może pokazać niedobory żelaza w organizmie:
- Hemoglobina (Hb) – we wczesnym stadium choroby jej poziom może być prawidłowy i obniżać się wraz z postępem niedokrwistości,
- Wskaźniki czerwonokrwinkowe – we wczesnym stadium krwinki czerwone mogą mieć prawidłowy rozmiar i kolor (normocytarne, normochromiczne), lecz wraz z postępem niedokrwistości zmniejsza się ich rozmiar (stają się mikrocytarne) i bledną (stają się hipochromiczne),
- Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV - ang. Mean Corpuscular Volume) - może się zmniejszyć,
- Średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH -ang. Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) – może się zmniejszyć,
- Rozkład objętości krwinek czerwonych, czyli rozbieżność objętości pomiędzy krwinkami czerwonymi (RDW – Red Cell Distribution Width) - może się zwiększyć.
Klasyfikacja niedoborów żelaza
Niedobór żelaza w organizmie możemy sklasyfikować jako utajony, jawny i jawny z niedokrwistością. Zauważ, że tylko ferrytyna jest obniżona już w fazie utajonej, dlatego zachęcam do wykonania badania tego parametru.
Jak wygląda wpływ niedoboru żelaza na niedoczynność tarczycy u kobiet z Hashimoto?
Hashimotki bardzo często mają niedobory żelaza i odczuwają tego skutki. Mechanizm tej sytuacji jest zgoła inny, niż w przypadku samej niedoczynności tarczycy, bowiem tutaj głównych czynnikiem powodującym niedoczynność tarczycy jest:
- stan zapalny niszczący ten cenny gruczoł,
- słaba kondycja jelit,
- hipochlorydia, czyli potocznie mówiąc "niedokwaszony żołądek".
Przewlekły stan zapalny powoduje problemy z wchłanianiem, również żelaza. Dlatego, aby móc efektywnie uzupełnić ten pierwiastek, priorytetem jest działanie przeciwzapalne i wyciszenie nadreaktywnego układu odpornościowego, a nie suplementacja żelaza "na siłę". Żelazo ma bowiem swoje jasne i ciemne strony.
Dwie twarze żelaza
Żelazo jest pierwiastkiem o dwóch twarzach. Z jednej strony jest nam bardzo potrzebne do zdrowia i dobrego samopoczucia, z drugiej zaś strony może promować stany zapalne (m. in. poprzez reakcję Fentona) w organizmie oraz pogarszać zjadliwość bakterii, wirusów i raków.
W związku z tym w chorobie o podłożu zapalnym, jaką jest bez wątpienia Hashimoto, bardzo często jest problem z prawidłowym wchłanianiem żelaza. Organizm najzwyczajniej w świecie nie chce rozhulać stanu zapalnego, który ma i broni się przed wchłanianiem tego pierwiastka. Podawanie preparatów żelaza na siłę jest dolewaniem oliwy do ognia. Nie tędy droga.
Rozwiązanie?
Wyciszenie stanów zapalnych i wyleczenie przewlekłych infekcji! Oczywiście najlepiej naturalne. Dodatkowo warto włączyć do diety składniki, które będą promować wchłanianie żelaza, takie jak witaminę C i laktoferynę. Kluczowym elementem jest także dbanie o stan jelit, bowiem żelazo jest głównie przyswajane w górnym odcinku jelita cienkiego, czyli dwunastnicy.
-
